چند توصیه مفید در مورد شیر خشک و انتخاب شیر خشک مناسب 


شیر خشک هایی که پایه آنها شیر گاو است برای اکثر کودکان مناسب ترین نوع شیر خشک هستند.

شیر خشک گرفته شده از شیر گاو برای اکثر کودکان بهترین انتخاب است زیرا از نظر ترکیبات نزدیک ترین به شیر مادر است.

ترکیب اصلی در اکثر شیر خشک های امروزی شیر گاو است ولی شیر گاو قبل از استفاده در شیر خشک به میزان زیادی تغییر داده می شود. غلظت پروتئین ها در شیر معمولی گاو بالاست و هضم این پروتئین ها برای نوزاد بسیار سخت است. 

سازندگان شیر خشک برای حل این مشکل، کربوهیدرات (مواد قندی)، پروتئین و چربی شیر گاو را تغییر می دهند. همچنین انواع ویتامین و مواد معدنی از جمله اسید فولیک (ویتامین B12)، روی و آهن را که در شیر معمولی گاو میزان آنها کم است به آن می افزایند.

تمام شیرخوارانی که کل تغذیه آنها از شیر مادر تأمین نمی شود باید از شیر خشک دارای آهن اضافی تغذیه شوند.

توصیه انجمن طب کودکان آمریکا این است که تمام کودکان سالمی که کل تغذیه آنها از شیر مادر تأمین نمی شود باید تا یک سالگی شیر خشک دارای آهن اضافی مصرف کنند. بعضی از مادران بدلیل عوارضی نظیر یبوست و دیگر عوارض گوارشی تمایل چندانی به استفاده از شیر خشک های آهن دار ندارند ولی مطالعات نشان داده اند که یبوست را نباید ناشی از آهن دانست.

خطر ابتلا به آنمی فقر آهن (کم خونی ناشی از کمبود آهن) در شیر خوارانی که از شیر خشک های با آهن کم تغذیه می شوند بیشتر است. کم خونی سبب کمبود اکسیژن رسانی به بدن نوزاد می شود. مطالعات نشان داده اند که دریافت آهن کافی در سال اول زندگی تأثیر مهمی بر عملکرد آموزشی در سنین مدرسه دارد.

از شیر خشک های با پایه سویا استفاده نکنید مگر به تجویز پزشک:

سویا یک پروتئین گیاهی است که مانند شیر گاو برای هضم بهتر توسط شیر خواران تغییر داده شده و ویتامین ها و مواد معدنی به آن اضافه می شود. شیر خوارانی که به لاکتوز (نوعی قند که کربوهیدرات اصلی موجود در شیر مادر و شیر گاو است) حساسیت دارند ممکن است به شیر خشک های با پایه سویا بهتر جواب دهند ولی تنها در صورتی باید از این نوع شیر خشک ها استفاده کرد که پزشک استفاده از آنها را توصیه کند. 

تقریباً نیمی از کودکانی که به شیر خشک گاو حساسیت دارند به شیر خشک سویا نیز حساسند. همچنین، جذب کلسیم و مواد غذایی دیگر از شیر خشک سویا کمتر است، از این رو باید از انواعی استفاده کرد که مواد غذایی بیشتری به آنها اضافه شده است. بهترین کسی که می تواند شیر خشک مناسب را برای کودک تجویز کند پزشک است.

چگونه می تواند عدم تحمل لاکتوز را متوجه شد؟

عدم تحمل حقیقی لاکتوز در کودکان نادر است.

علائم آن عبارتند از: 

درد و تورم شکم ، دفع گاز و اسهال. در صورتیکه کودک چنین مشکلاتی داشته باشد باید به پزشک مراجعه کرد. بعضی علائم عدم تحمل لاکتوز و حساسیت به شیر گاو مشترکند و برای اطمینان باید به پزشک مراجعه کرد. پزشک برای تشخیص، احتمالاً از آزمایش مدفوع برای کنترل وجود بعضی اسید ها و مواد دیگر در موفوع استفاده می کند.

کودکانی که مشکل دیگری ندارند معمولاً متعاقب یک اسهال بطور موقت تحت رژیم شیر سویا قرار می گیرند. اسهال سبب تغییر آنزیم ها در روده کودک شده و هضم لاکتوز را بسیار مشکل می کند. این شایعترین نوع عدم تحمل لاکتوز در شیرخواران است. تغذیه شیرخوار با شیر خشک سویا برای یک مدت، این فرصت را به آنزیم های روده می دهد که به حالت طبیعی برگردند.

هر چند ممکن است شنیده باشید که شیر خشک های سویا در تسکین کودکان کولیکی مؤثرند ولی محققین شواهدی دال بر اثبات این ادعا پیدا نکرده اند.

در مورد شیر خشک های حاوی اسید های چرب نظیر DHA و ARA هنوز اتفاق نظر وجود ندارد

در چند سال اخیر شیر خشک های حاوی دو اسید چرب به نام های DHA و ARA توجه زیادی را بخود جلب کرده اند. بعضی مطالعات چنین نتیجه گیری کرده اند که این افزودنی ها (که با غلظت بالایی در شیر مادر یافت می شوند) سبب تکامل بهتر مغز و سیستم بینایی می شوند ولی بعضی محققین معتبر معتقدند که این مطالعات مطالعاتی کوچک بوده اند و نمی توان بر اساس آنها چنین نتیجه گیری کلی کرد. هر چند شواهدی دال بر اینکه این افزودنی های جدید برای کودکان مضر باشند وجود ندارد ولی مطالعات دراز مدتی نیز در تأیید بی خطر بودن آنها انجام نشده است. به همین دلیل انجمن طب کودکان آمریکا هنوز موضعی در قبال اینکه متخصصین کودکان باید شیر خشک های حاوی این مواد را برای شیرخواران سالم توصیه کنند یا نه، نگرفته است. شیر خشک های حاوی این مواد از شیر خشک های دیگر گران ترند و به نظر بیشتر محققین مفید بودن آنها ثابت نشده است.

کودکانی که حساسیت شدید دارند باید از شیر خشک های مخصوص استفاده کنند
کودکانی که در هضم شیر خشک گاو یا سویا مشکل جدی دارند گاهی به شیر خشک های دارای هیدرولاز بهتر جواب می دهند (این شیر خشک ها بعضی اوقات تحت عنوان شیر خشک های کاهنده حساسیت یا Hypoallergic خوانده می شوند هر چند ممکن است بعضی شیرخواران به این نوع شیر خشک ها نیز حساسیت داشته باشند).

شیر خشک های دارای هیدرولاز حاوی پروتئین های هیدرولیزه هستند. به عبارت دیگر پروتئین های موجود در این شیر خشک ها برای هضم بهتر قبلاً شکسته شده اند. مشکلات گوارشی شدید بویژه خون در مدفوع، استفراغ، یا اسهال و یا دانه های قرمز رنگ روی پوست نوزاد ممکن است نشانه هایی از حساسیت به شیر باشند. در این صورت در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

هیچگاه خودتان شیر خشک درست نکنید و همچنین چیزی به شیر خشک آماده نیفزایید مگر به دستور پزشک

شیر خشکی که در خانه تولید شود ممکن است برای شیرخوار خطر آفرین باشد. این شیر خشک حتی اگر از روی دستور خاصی هم درست شده باشد تمامی مواد غذایی مورد نیاز کودک را به میزان کافی ندارد و ممکن است سبب وزن نگرفتن یا سوء تغذیه شود.

به همین ترتیب، هیچگاه نباید ویتامین، غلات، اسید های چرب، روغن زیتون، شیر گاو، شیر مادر، یا هر گونه ترکیبات دیگری به به شیر خشک اضافه کرد مگر اینکه توسط پزشک تجویز شده باشد. مواد فراوان موجود در شیر خشک با دقت زیاد و میزان بسیار دقیقی با هم ترکیب شده اند و اضافه کردن مواد دیگر به آن ممکن است سلامتی کودک را به خطر اندازد. بویژه روغن زیتون که ممکن است خیلی برای کودک خطرناک باشد زیرا زمانی که شیر خوار بر می گرداند روغن ممکن است وارد ریه ها شده و سبب آسیب جدی و دائمی به ریه ها و حتی مرگ شود.

از آنجا که هضم شیر گاو برای شیرخواران مشکل است هیچگاه تا قبل از یک سالگی شیر گاو را با شیر خشک مخلوط نکنید و یا آن را به تنهایی به شیر خوار ندهید. شیر مادر را نیز با شیر خشک نباید مخلوط کرد زیرا اگر شیرخوار تا آخر شیشه اش را نخورد مقداری از شیر با ارزش مادر به هدر می رود.